luns, 23 de maio de 2016

REFLEXIÓN SOBRE OS AMBIENTES PERSOAIS DE APRENDIZAXE

Este artigo serve como invitación a organizar o teu propio Ambiente Persoal de Aprendizaxe (ou PLE polas súas siglas en inglés).


Un Ambiente Persoal de Aprendizaxe ou PLE é un conxunto de recursos digitales ou ferramentas que ti utilizas para comunicarche cunha rede de persoas. Grazas a un PLE, que non é máis que un xeito informal de aprender no seo do paradigma do Conectivismo, podes incorporar á túa estrutura cognitiva coñecementos e contribuír á aprendizaxe doutros, facendo uso da Web 2.0. ou Web social. Estamos ante a posibilidade de compartir e crear o coñecemento colaborativo entre todas as persoas da Humanidade. E lógicamente, ten repercusiones directas na práctica docente. Os e as docentes temos a obrigación de dotar ao noso alumnado da estratexias, técnicas e ferramentas que lles posibiliten o seu crecemento persoal na Web.




A continuación vouvos a comentar que ferramentas utilizo na miña PLE, e que uso fago de cada unha delas:

1º Teño o meu propio blog profesional en blogspot, moi fácil de editar, vistoso e popular. Recoméndovos blogspot para os principiantes e que nun futuro queirades obter beneficios pola publicidade, e para os máis experimentados wordpress, xa que ten opcións máis complexos para editar un blog con case as posibilidades dun portal web. Trato temáticas sobre o meu traballo como educador musical nun centro de educación musical.



2º Teño varias contas en Twitter, concretamente é profesional a miña conta @_mestreandres (non esquezades o guión baixo do principio si querédesme seguir xa que mestreandres xa estaba pillado). As redes sociais como facebook, ou tuenti, son espazos para compartir coas persoas que ti queiras, Sen dúbida Twiiter ofrece enormes vantaxes cando queres poñerche en contacto con persoas da túa mesmo ámbito profesional. Pódenche aportar rápidamente información, recursos, e resolverche unha dúbida nun tempo record. De feito o meu twitter docente, por así dicilo é un compendio de contactos para a miña rede persoal de aprendizaxe.



3º  Navegación suscrita RSS. Non tes (aínda que podes seguir facéndoo pois nada cho prohibe) que estar buscando cada un dos artigos, ou enlaces coa información que che interese. Podes poñer á Web a traballar para ti. E é moi fácil. Se te acolles á subscripción RSS a blogs, con ferramentas como Feedly. Ábresche a túa conta en Feedly e listo, os artigos dos blogs aos que che subscribes chéganche. É unha ferramenta sinxela de uso e moi operativa, recoméndoa. Tamén a quen che subscriba chegaranlle os teus artigos. Buscade o icono de compartir RSS e agregarme si interésovos.




E cando buscas a información, non ten porque ser un consumo esporádico. Podes utilizar marcadores como "favoritos" do navegador de Internet que teñas, pero podes ir máis aló. O certo é que existen ferramentas como Diigo que se instalan como complemento na túa barra de navegación de Mozzila Firefox e dáche a opición de gardar as túas enlaces. Podes subliñar e engadir etiquetas aos documentos que gardas da web e claro; podes estudar directamente na Web con subrayadores e postits virtuales de Diigo. Moi útil si preparas oposicións, unha carreira, unha tese, un máster. Particularmente con Diigo podo seleccionar enlaces a vídeos de cancións, e a recursos específicos para traballar co meu alumnado de educación especial no aula de música.




5º Para seleccionar información que podes poñer a disposición dos demais e que podes recibir doutras persoas, existe Pinterest. É unha ferramenta que nos axuda á curación social de contidos: un proceso de selección de contidos baixo o prisma do teu propio sentido crítico. As máquinas queren, pero non poden emular a capacidade crítica dunha persoa á hora de seleccionar contidos relevantes e verdadeiros. Con Pinterest podes compartir e subscribir Taboleiros de pines nos que mediante imaxes, podes realizar unha selección de recursos e enlaces na Web. Aínda que a curación de contidos tamén se fai coas anteriores ferramentas, xa que comprende a procura e selección da información para a construción do coñecemento propio e alleo. Teño proxectado utilizar taboleiros de Pinterest para elaborar unidades didácticas por niveis para que os meus alumnos e alumnas poidan elixir algunhas actividades a realizar co ordenador.




6º Si o que queres é crear (para iso serás o moderador ou dinamizador) ou participar (solicitando ao moderador o teu inscripción) nunha comunidade práctica entre iguais (CoP) ou de aprendizaxe entre alumnos/as (CA) , tes que poñerche en contacto con persoas coas que compartes un interese de aprendizaxe ou paixón. No caso dos docentes, estas comunidades de práctica con docentes de áreas afines ou de aprendizaxe para a súa alumnado, poden aloxarse nas típicas redes sociais ordinarias como facebook, google , ou ferramentas de mensajería instantánea como slack. Tamén se poden aloxar en redes sociais educativas como SocialWire, desenvolvida polo grupo de investigación de Carlos López Ardao na que che podes dar de alta cunha conta coorporativa da Xunta de Galicia tipo usuario@edu.xunta.é Concretamente no grupo de facebook musicaeeducacion poderei contar co apoio dos meus compañeiros e compañeiras músicos e educadores musicais. Os profesores e profesoras do CEE Saladino Cortizo pertencemos a unha comunidade virtual de educación especial dirixida ás persoas con autismo que se chama ARASACC e sería dentro das redes sociais, unha rede profesional de docentes de educación espeicial.


7º Unha vez pertences, polo menos, a unha comunidade práctica virtual  ou aprendizaxe; dispós dunha serie de aplicacións que che permitirán, non só compartir recursos, senón a elaboración colaborativa de novos contidos e recursos. Podes contar con ferramentas como: as Wikis e as Suites ofimáticas na nube. Exemplos de Wikis son: WikiSpacesWikiaGoogle Sites; e funcionan como a famosa Wikipedia. Exemplos de Suites ofimáticas son Google DocsMicrosoft Office Online que son a alternativa en liña das Suites ofimáticas locais do teu ordenador. As Wikis son sitios webs relacionados editados por múltiples persoas. As Suites ofimáticas na nube están formadas por procesador de textos, editor de follas de cálculo e editor de presentacións. Son a solución en liña a todos os nosos problemas de perda de arquivos que ademais os podes compartir e recuperar. Moi recomendable. De feito, os profesores e profesoras do CEE Saladino Cortizo, levamos moitos anos compartindo en Google Docs materiais específicos para o traballo co noso alumnado. Temos paneles de comunicación, pictogramas, linguaxe de signos, fichas de lectoescritura, matemáticas, calendarios, traballo manipulativo respecto de as actividades básicas da vida diaria como comer, vestirse e outras necesidades básicas.





Anímovos se o queredes a crear o voso propio Ambiente Persoal de Aprendizaxe, ou mellor dito, a facervos conscientes de cal é o voso PLE de partida, e melloralo por un máis completo como o que vos mostro neste artigo. Si son docentes da Consellería de Educación y Ordenación Universitaria de Galicia, recoméndovos o curso G1501038 - Ambientes persoais de aprendizaxe e redes sociais na educación. Non só aprenderedes a gestionar voso propio PLE, senón que coñeceredes a profesores e profesoras de voso mesmo ámbito cos que crear unha basta rede de contactos que vos axudarán e aos que axudarás a aprender e a formarvos durante toda a vida, o que xa Comenius acuñou como aprendizaxe para toda a vida.

BENEFICIOS DE LA EDUCACIÓN MUSICAL PARA EL DESARROLLO HUMANO.

        En este artículo voy a discutir la importancia de la música en el Sistema Educativo sobre los siguientes aspectos:  
  • 1º situación sociopolítica de la educación musical en otros sistemas educativos y en nuestro, con especial atención a LOMCE .
  • 2º Algunos aspectos beneficiosos de la educación para los estudiantes en aspectos beneficiosos xeral.
  • 3º para los estudiantes con necesidades educativas especiales del tratamiento que hago como musicoterapeuta en mi cole CEE Saladino Cortizo.


      La situación socio-política de la educación musical en nuestro Sistema Educativo está sufriendo un retroceso claro, ya que la educación cada vez más que artística de las nuevas generaciones. En concreto la música pasó a tener una sesión obligatoria a la semana para ser un "opcional" en la enseñanza primaria. Por lo menos con la LOGSE tenían 1 sesión semanal, porque la música podría entregar 1 o 2 sesiones semanales a causa de la educación artística en plástico comprendía un total de 3 horas de acuerdo con el plan de estudios del Decreto 245/92 del plan de estudios de primaria en Galicia. La LOE  tarde limitado a 2 sesiones de educación artística: 1 hora de música y otra de plástico y apuntan a la semana. La LOMCE  para permitir materias optativas en la música elemental, plantea la posibilidad de que un estudiante elija como opcional una segunda lengua extranjera como el francés, por ejemplo, por lo que no tendría ningún contacto con la educación musical durante su formación básica obligatoria. Esto es aberrante en comparación con otros sistemas educativos, como Hungría, donde la población se forma en la música con una hora diaria en el sistema educativo ordinario. Así tienen los artistas que tienen. 

     La música tiene aspectos beneficiosos para la educación de todas las personas. En general se puede decir que la música anima a todos los ámbitos del desarrollo. 



A nivel psicomotor grueso y fino. Está estrechamente relacionado con el razonamiento espacial y aptitud. El razonamiento tiene que ver con el establecimiento de las relaciones espaciales en términos generales como la comprensión de los mapas de los arquitectos que la música tiene su paralelo en la arquitectura de la composición de las estructuras formales de la música clásica y popular. La aptitud espacial contempla la posibilidad de descomponer los artículos grandes en más pequeños y comprender la relación entre ellos, como en el bricolaje y el arreglo de dispositivos electrónicos. En la música se expresa en vínculo neurológico establecido entre el lenguaje y la música al escucharla, y con la automatización de movimientos para localizar cada nota en el instrumento y realizar el movimiento capaz de conseguir que tenga en cuenta la intensidad y la duración adecuada. La interpretación instrumental tanto está relacionada con la motricidad fina y el baile con la psicomotricidad gruesa. 

El desarrollo cognitivo de los procesos cognitivos superiores relacionados con el pensamiento divergente y convergente. Las habilidades convergentes que la música más desarrolla desde mi punto de vista son, en este orden: el razonamiento espacial y aptitud (establecimiento de las relaciones espaciales y el movimiento de acuerdo con la lógica), la memoria a corto plazo y (mucho más que memorizar repertorio para responder rápidamente a los estímulos), la atención sostenida, velocidad de procesamiento, razonamiento matemático y aptitud numérica (presente en las proporciones e intervalos rítmicos de sonido), planificación (por delante de la composición musical). Las habilidades de pensamiento divergente tienen que ver con la creatividad, la creación de ideas originales en gran número y la fluidez que se pueden utilizar para encontrar una nueva solución a un problema y crear una pieza musical con elementos en gran medida innovadores. 

El desarrollo lingüístico está muy relacionado con el cognitivo. El lenguaje musical es un lenguaje que guarda paralelismos con el lenguaje oral. Sloboda ya se dio cuenta de esto. Todo los ejercicios de técnica e higiene vocal favorecen la expresión lingüística a nivel oral, gracias a la respiración, vocalización, el uso de resonadores, articulación, etc. La lectura musical ejercita el desarrollo de la lectoescritura también.

Desarrollo afectivo emocional y social. Si entendemos la socialización como parte del proceso educativo tan importante como la personalización (Dewey), entendemos que la música ofrece oportunidades para asumir las normas, la internalización de los valores que se muestran en forma de actitudes positivas. La música fomenta la colaboración, el trabajo en equipo, la generosidad, la disciplina, la asunción de las reglas de la dirección musical, etc. La música tiene un poder enorme para provocar emociones (positivas o negativas), por lo que un buen uso puede ser incluso la terapia musical. 

Como maestro de educación musical en la CEE Saladino Cortizo, procuro que mi alumnado desarrolle su mayor competencia, por lo que centro mi labor en fomentar las capacidades disminuidas de cada uno de mis alumnos a mejorar, por lo que mi práctica docente contribuye al desarrollo de las competencias y del desarrollo. Ahora explicaré la contribución de las competencias clave en mi práctica docente. 


1. La conciencia y la expresión cultural duda (CCEC) . Sin duda es la competencia que más se relaciona con la educación musical. A través de la expresión vocal y el canto, la práctica instrumental, y la danza, así como escuchar a las obras musicales, los estudiantes aprenden la contribución del arte a la realidad cultural y artística de Galicia, del Estado español y otras realidades del mundo. Se acercan a la realidad cultural de las diferentes poblaciones humanas, y aumentan su cultura musical con el conocimiento de música de diferentes culturas. El repertorio de trabajo en la clase incluirá folclore (especialmente de Galicia), la música clásica (barroco, clásico, romántico, impresionista y de vanguardia) y el folclore de los niños más pequeños y con la música comercial de su interés en los más mayores. Además, todas las actividades que tienen lugar en la educación musical son una expresión artística, tanto como la percepción, como la expresión creativa y favorece la autonomía personal mediante la improvisación libre o sugerida del alumnado.

2. Competencia Lingüística (CCL) .El lenguaje musical es un vehículo de expresión y comunicación, a través de la improvisación y del canto vocal y otras formas de expresión (la práctica de la danza y el movimiento instrumental y música). La práctica vocal y el canto contribuyen a que los estudiantes mejoren la pronunciación, la respiración, el ritmo del habla, la adquisición de vocabulario. Los pictogramas serán utilizados y la modalidad bimodal del lenguaje de signos para representar las letras de las canciones en el contexto de la comunicación aumentativa. El cuento musical y teatral de las letras tienen un componente verbal que resulta en la comprensión significativa de los estudiantes y también en la consecución de este competencia.

3. La competencia matemática y competencias básicas en ciencia y tecnología (TCMC) .La competencia matemática estará presente en cantidades relacionadas con las cualidades del sonido: rápido o lento (notación euritmia y duración), aguda o grave (en relación con el tamaño pequeño o instrumentos de mayor tamaño, placas) y fuerte suave; y también el hecho de no tener un baile o la presencia de los números en las letras. El uso de la notación numérica siempre que sea posible, es utilizar los números para tratar las competencias básicas de la notación musical. Las competencias en ciencia y la tecnología se desarrolla explorando los instrumentos musicales, ya que tienen una serie de cualidades físicas del sonido (tono alto grave) que están relacionados con el tamaño de las placas de los instrumentos de láminas (xilófonos, metalófonos carillón) y del tamaño de los diferentes instrumentos. El sonido de la realidad es un elemento del mundo físico, lo que permite la interacción de los estudiantes con el mundo físico. Los instrumentos son dispositivos artificiales que es tecnología cosnstruída. Es necesario también el trabajo de la tecnología audiovisual, ya que es una es una excelente manera de proporcionar el acercamiento del hecho musical a los alumnos de educación especial para percibir visualmente (y no sólo auditivamente) la música de diferentes compositores, autores y lugares de todo el mundo; así como la comprensión de los procesos de fabricación de instrumentos musicales. 

4. La competencia digital (CD). El uso del ordenador en el aula de música permite la búsqueda de músicos, bandas, orquestas; así como el aprendizaje de canciones y juegos musicales en CD-ROM y juegos de ordenador en línea. Desde el punto de vista de la comunicación aumentativa y estimulación multisensorial, el ordenador es un recurso primordial para llevar a la realidad lal alumando a través de videos, musicogramas, canciones en pictogramas, etc. Los teclados musicales son una gran manera para que el maestro pueda realizar acompañamientos complejos y para que los estudiantes ejecuten las melodías de las piezas, otorgando a la banda rítmica e instrumental, todos los elementos necesarios para la música. Los estudiantes pueden interpretar cualquier timbre instrumental a través del uso de teclados multitímbricos.

5. Aprender a aprender (CAA) .Al ser un centro de educación especial, la educación musical debe tener un enfoque musicoterapéutico que busca por encima de que todo lo que se aprende en el aula de música, esté concebido para trabajar y aprender habilidades útiles transferibles a la vida diaria. De ahí que la práctica vocal busqué la mejora en el habla y la adquisición de vocabulario; la práctica instrumental, a través de la manipulación de los instrumentos, proseguirá el desarrollo de la motricidad fina y el sentido rítmico de las tareas diarias que requieren precisión (vestirse, atado de los cordones, etc.); y la danza y baile persigan que los estudiantes desarrollen habilidades motoras gruesas que se traduce en una mayor capacidad de manejo: caminar, correr, saltar, etc.

6. competencias sociales y cívicas (CSC) .La música en sus diversas manifestaciones y el canto vocal práctica, el baile y el baile, y práctica instrumental requieren el trabajo en equipo y las manifestaciones artísticas son de carácter social. El uso de repertorio aprendido en el aula para celebrar las fiestas del centro: Los derechos humanos, la Navidad, el día de la semana de la paz de la prensa, día del libro, letras ... Galicia llevar a los estudiantes a la expresión social del arte, sobre todo la música . Además, el trabajo en equipo que se necesita en el aula de música, favorece la integración social de los estudiantes en su grupo y la puesta en práctica de las habilidades sociales. El uso de la música comercial con adolescente estudiantes, favorece la generación de los gustos musicales acordes con su edad y es un elemento importante de social.

7 . Sentido de la iniciativa y espíritu de empresa (CSIEE) .La integración y el espíritu empresarial, en las personas con necesidades educativas especiales en la clase de música, debe ser tratado desde dos puntos de vista, lograr mayores niveles de iniciativa de la autonomía de en el desarrollo y el adqusición de la motivación. La autonomía en los estudiantes con necesidades educativas especiales disminuye por lo general, de manera que las actividades de la clase de música deben buscar el desarrollo de esta autonomía: la práctica instrumental y la danza deben buscar el desarrollo de la motricidad fina y gruesa, respectivamente, para una mayor autonomía de movimiento. A través de orientación de la tarea a la realidad mediante el uso de pictogramas y las rutinas de configuración en el aula, favorece la capacidad de planificación de estos estudiantes. En cuanto al espíritu empresarial, y muy importante para canalizar los intereses y las motivaciones que se enfocan hacia la improvisación musical y hacia el uso de los centros de su interés en la elección del repertorio y ejes temáticos unidades de enseñanza de interés para el alumnado. Esta competencia clave se trabaja en la clase de música orientada para los estudiantes con necesidades de educación especial del CEE Saladino Cortizo, pues la música, a través de sus procesos de percepción y expresión, animará a los estudiantes a alcanzar las habilidades útiles para cada uno de ellos, que tienen que ver con las capacidades: para mejorar el habla y comprensión, para consolidar la noción de la cantidad en números, para interactuar con los sonidos del mundo físico llegando a una mayor comprensión de la realidad de su entorno físico y natural, social, artístico y cultural; para participar en el arte y la cultura de su entorno como oyente y como músico; para el manejo de dispositivos electrónicos; para expandir las habilidades de socialización; orientado a aprender lo que es relevante para su vida; y en última instancia para ganar en la iniciativa personal y el espíritu empresarial. En resumen, para tener más competencia para el desarrollo en el mundo.

martes, 3 de maio de 2016

BENEFICIOS DA EDUCACIÓN MUSICAL PARA O DESENVOLVEMENTO HUMANO

Neste artigo vou comentar a importancia da música no Sistema Educativo reflexionando sobre os seguintes aspectos:
1º Situación sociopolítica da educación musical noutros sistemas educativos e no noso, con especial atención á LOMCE .
2º Algúns aspectos beneficiosos da educación para alumnado en xeral.
3º Aspectos beneficiosos para os alumnos con necesidades educativas especiais dende o tratamento que fago eu como musicoterapeuta no meu cole CEE Saladino Cortizo.


A situación sociopolítica da educación musical no noso sistema educativo está sufrindo un craro retroceso, posto que se limita cada vez máis a educación artística das novas xeracións. Concretamente a música pasou de ter unha sesión obrigatoria á semana  a ser unha “optativa” na educación primaria. Como mínimo coa LOGSE había 1 sesión semanal, xa que de música podíanse impartir 1 ou 2 sesións semanais, xa que de educación artística con plástica comprendía un total de 3 horas atendendo ao currículo do Decreto 245/92 de curriculo de primaria de Galicia. A LOE posteriormente limitou a 2 sesións a educación artística: 1 hora de música e outra de plástica á semana e punto. A LOMCE ao permitir a optatividade de música en primaria, plantexa a posibilidade de que un alumno escolla como optativa unha segunda lingua extranxeira como o francés, por exemplo, de maneira que non teña contacto algún coa educación musical durante a súa formación básica obrigatoria. Isto é aberrante se o comparamos con outros sistemas educativos, coma o Húngaro, onde a poboación fórmase en música cunha hora diaria no sistema educativo ordinario. Así teñen os músicos que teñen.


A música ten aspectos beneficiosos para educación de todas as persoas. En xeral poderíamos dicir que a música propicia todas as esferas do desenvolvemento. 

Imaxe tomada de Cecilia Quiroz en slideshare

Desenvolvemento psicomotor a nivel groso e fino. Está moi relacionado co razonamento e aptitude espaciais. O razonamento ten que ver con establecer relacións espaciais en sentido amplo como a comprensión de mapas dos arquitectos que na música ten o seu paralelismo na arquitectura da composición das estructuras formais de música culta e tamén popular e lixeira máis sinxelas. A aptitude espacial contempla a habilidade de descompoñer elementos grandes e máis pequenos comprendendo a relación entre eles, como na bricolaxe e arranxo de aparellos electrónicos. Na música exprésase no vínculo neurolóxico que se establece entre a linguaxe musical e escoita de música, coa automatización de movementos para situar cada nota no instrumento e o movemento preciso para obter esa nota da intensidade e duración axeitada. A interpretación instrumental relaciónase moito coa psicomotricidade fina e a danza coa psicomotricidade grosa.

Desenvolvemento cognitivo de procesos cognitivos superiores relacionados co pensamento converxente e diverxente. As habilidades converxentes que máis desenvolve a música dende o meu punto de vista son en esta orde: razonamento e aptitude espacial (establecemento de relacións espaciais e de movemento atendendo á lóxica), memoria a longo e curto prazo (tanto para memorizar repertorio como para responder rápidamente á estímulos), a atención sostenida, a velocidade de procesamento, razonamento matemático e aptitude numérica (presente nas proporcións rítmicas e nos intervalos sonoros), a planificación (de cara a composición musical). As habilidades do pensamento diverxente teñen que ver coa creatividade, a creación de ideas orixinais en grande número e fluidez que poden utilizarse para achar unha solución nova a un problema e para crear unha peza musical con elementos enormemente innovadores.

Desenvolvemento lingüístico. Relacionado co cognitivo. A linguaxe musical é unha linguaxe con craros paralelismos co linguaxe oral. Xa Sloboda se deu conta disto. Todo o traballo de educación de técnica vogal e hixiene vogal favorecen unha fala libre de afeccións vogais, gracias á respiración, a vogalización, o uso dos resonadores, a articulación, etc. A exercitación da lectura musical tamén favorece a lectura da linguaxe oral.

Desenvolvemento afectivo emocional e social. Si entendemos la socialización como parte del proceso de educación de igual importancia que la personalización (Dewey), entenderemos que la música ofrece oportunidades para asumir normas, interiorizar valores que se mostrarán como actitudes positivas. A música favorece a colaboración, o traballo en equipo, a xenerosidade, a disciplina, a asunción das normas da dirección musical, etc. A música ten un enorme poder para elicitar emocións (positivas ou negativas), polo que un bo uso pode ser ata musicoterapéutico.


Como mestre de educación musical no CEE Saladino Cortizo, traballo por competencias, polo que as capacidades mermadas de cada un dos meus alumnos e alumnas melloren, polo que a miña práctica docente contribúe ao desenvolvemento das comptencias crave. Paso a comentar a contribución ás competencias crave na miña práctica docente.

Imagen tomada de wikisaber.es

1. Conciencia e expresión culturais (CCEC).

Sen dúbida, a competencia que máis se relaciona coa educación musical. A práctica vogal e canto, a prá1ctica instrumental, a danza e o baile, así como a escoita de obras musicais, achegan ao alumnado á realidade cultural e artística de Galicia, do Estado Español e doutras realidades do mundo. Achegan tanto a realidade cultural das diferentes poboacións humanas, como á cultura musical entendida como saberes cultos sobre a música. O repertorio a traballar na aula incluirá o folclore (especialmente galego), a música culta (barroca, clásica, romántica, impresionista e de vangardas) así como folclore infantil no 1º ciclo e música comercial cos maiores. Alén disto, todas as actividades que se realizan en educación musical son unha manifestación artística, tanto como percepción, como expresión creativa e persoal a partires da improvisación libre ou suxerida do alumnado.

2. Comunicación lingüística (CCL).

A música é un vehículo de expresión e comunicación, mediante a improvisación vogal e canto e demais modos de expresión (práctica instrumental e baile e movemento musicais). A práctica vogal e o canto contribúen a que o alumnado mellore a pronuncia, a respiración, o ritmo da fala, a adquisición de vocabulario. Utilizaranse pictogramas e a Linguaxe de Signos bimodal para representar as letras das cancións no marco da comunicación aumentativa. O conto musical e a dramatización de letras de cancións teñene un compoñente verbal importante que redunda na comprensión oral do alumnado e tamén na consecución desta competencia.

3. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCT).

A competencia matemática estará presente nas cantidades relacionadas coas calidades do son: rápido ou lento (eurritmia e notación de duración), agudo ou grave (relacionadas co tamaño pequeno ou grande dos instrumentos, das placas) e forte.suave;  e tamén co feito de contar no baile ou a presenza de números nas letras de cancións. O uso da notación numérica nos casos que sexa posible, é a utilización dos números para achegar a notación musical ao alumnado.
As competencias básicas en ciencia e tecnoloxía desenvólvense mediante os instrumentos musicais, xa que teñen unha serie de calidades físicas do son (agudo-grave) que están relacionadas co tamaño das láminas dos instrumentos de placa (xilófonos, metalófonos, carillóns) e o tamaño dos diferentes instrumentos. A realidade sonora como elemento do mundo físico, permite a interación do alumnado co mundo físico. Os instrumentos son aparellos artificias que é necesario construir.
A tecnoloxía que máis traballamos é a tecnoloxía audiovisual, xa que se trata dun é un excelente medio para achegar ao alumnado de educación especial á música de diferentes compositores, autores e lugares do mundo; así como a comprensión de procesos de fabricación de instrumentos musicais.

4. Competencia dixital (CD).

O uso do ordenador na aula de música permite a proxeción de músicos, bandas musicais, orquestras; así como para a aprendizaxe de cancións e xogos musicais en CD-ROM e xogos informáticos on-line. Dende o punto de vista da comunicación aumentativa e a estimulación multisensorial, o ordenador é un recurso imprescindible para achegar á realidade ao alumnado mediante vídeos, musicogramas, cancións en pictogramas, etc. O teclados musicais son un excelente medio para que o mestre poida realizar acompañamentos complexos e as melodías das pezas que o alumnado execute, dotando á banda rítmica e ao grupo instrumental de todos os elementos musicais necesarios. O alumnado pode interpretar calquera timbre instrumental grazas a utilización dos teclados multitímbricos.

5. Aprender a aprender (CAA).

Ao tratarse dun Centro de Educación Especial, a educación musical deberá ter un enfoque musicoterapéutico, que busque sobre todo que o que se aprenda na aula música, serva para traballar capacidades e aprendizaxes transferibles e útiles para a vida. Por iso a práctica vogal e canto debe perseguir a mellora na fala e a adquisición de vocabulario;  a práctica instrumental, mediante a manipulación dos instrumentos, perseguirá o desenvolvemento da psicomotricidade fina e do sentido rítmico para as tarefas cotiás que requiran precisión (vestirse, atarse o cordóns, etc.); e o baile e a danza perseguirán que o alumnado desenvolva a psicomotricidade grosa que se traduza nunha maior capacidade de Desprazamento: camiñar, correr, saltar, etc.

6. Competencias sociais e cívicas (CSC).

A música nas súas diferentes manifestacións de práctica vogal e canto, de baile e danza, e de práctica instrumental precisan do traballo en grupo e son manifestacións artísticas de carácter social. A utilización de repertorio aprendido na aula para celebrar as conmemoracións do centro: Dereitos Humanos, Nadal, o día da Paz, Semana da prensa, Día do libro, Letras galegas... achegan ao alumnado a expresión social da arte, en particular da música. Asemade, o traballo en grupo que se precisa na aula de musica, favorece a integración social do alumnado no seu grupo e a posta en práctica de habilidades sociais. A utilización de música comercial co alumnado adolescente, favorece a xeración de gustos musicais acordes coa súa idade e resulta un elemento importante de integración social.

7. Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor (CSIEE).

A iniciativa e o emprendemento, nas persoas con necesidades educativas especiais na aula de música, debe tratarse dende dous puntos de vista, alcanzar maiores niveis de inciativa mediante o desenvolemento da autonomía e o desenvolvemento do espíritu emprendedor mediante a motivación. A autonomía no alumnado con Necesidades Educativas Especiais habitualmente está mermada, polo que as actividades da aula de música deben procurar o desenvolvemento desta autonomía: a práctica instrumental e o baile deben procurar o desenvolvemento da psicomotricidade fina e grosa respectivamente para unha maior autonomía de movemento. A través de tarefas de orientación á realidade mediante o uso de pictogramas e a configuración de rutinas na aula, favorécese a capacidade de planificación deste alumnado. En canto ao espíritu emprendedor, e moi importante saber canalizar os intereses e motivacisóns do alumando cara a improvisación musical e cara a utilización de centros de interese deles na escolla do repertorio e dos eixos temáticos das unidades didácticas por parte do mestre.

O interesante do conxunto das competencias clave traballadas na aula de música para o alumnado de Necesidades Educativas Especiais do CEE Saladino Cortizo, é que a música, a través dos seus procesos de percepción e expresión, fomenten no alumnado, a consecución de capacidades útiles, para cada un deles, que teñan que ver con capacidades: para mellorar a fala e comprensión lectora ;para consolidar a noción de cantidade nos números, para interactuar cos sons do mundo físico de cara a unha maior comprensión da realidade e do seu contorno físico natural, social, artístico e cultural; para participar da arte e da cultura do seu medio como ouvinte e como músico; para a manipulación de aparellos electrónicos; para ampliar as habilidades de socialización; para aprender orientado ao que é relevante para a súa vida; e en definitiva, para gañar en iniciativa e emprendemento persoal. En definitiva, para ter maior competencia para desenvolverse no mundo.

xoves, 28 de abril de 2016

REFLEXIÓN SOBRE LOS AMBIENTES PERSONALES DE APRENDIZAJE

Este artículo sirve como invitación a organizar tu propio Ambiente Personal de Aprendizaje (o PLE por sus siglas en inglés).


Un Ambiente Personal de Aprendizaje o PLE es un conjunto de recursos digitales o herramientas que tú utilizas para comunicarte con una red de personas. Gracias a un PLE, que no es más que una manera informal de aprender en el seno del paradigma del Conectivismo, puedes incorporar a tu estructura cognitiva conocimientos y contribuír al aprendizaje de otros, haciendo uso de la Web 2.0. o Web social. Estamos ante la posibilidad de compartir y crear el conocimiento colaborativo entre todas las personas de la Humanidad. Y lógicamente, tiene repercusiones directas en la práctica docente. Los y las docentes tenemos la obligación de dotar a nuestro alumnado de la estrategias, técnicas y herramientas que les posibiliten su crecimiento personal en la Web.


A continuación os voy a comentar qué herramientas utilizo en mi PLE, y qué uso hago de cada una de ellas:

1º Tengo mi propio blog profesional en blogspot, muy fácil de editar, vistoso y popular. Os recomiendo blogspot para los principiantes y que en un futuro queráis obtener beneficios por la publicidad, y para los más experimentados wordpress, ya que tiene opciones más complejos para editar un blog con casi las posibilidades de un portal web. Trato temáticas sobre mi trabajo como educador musical en un centro de educación musical.


2º Tengo varias cuentas en Twitter, concretamente es profesional mi cuenta @_mestreandres (no olvidéis el guión bajo del principio si me queréis seguir ya que mestreandres ya estaba pillado). Las redes sociales como facebook, o tuenti, son espacios para compartir con las personas que tú quieras, Sin duda Twiiter ofrece enormes ventajas cuando quieres ponerte en contacto con personas de tu mismo ámbito profesional. Te pueden aportar rápidamente información, recursos, y resolverte una duda en un tiempo record. De hecho mi twitter docente, por así decirlo es un compendio de contactos para mi red personal de aprendizaje.


3º No tienes (aunque puedes seguir haciéndolo pues nada te lo prohíbe) que estar buscando cada uno de los artículos, o enlaces con la información que te interese. Puedes poner a la Web a trabajar para ti. Y es muy fácil. Si te acojes a la subscripción RSS a blogs, con herramientas como Feedly. Te abres tu cuenta en Feedly y listo, los artículos de los blogs a los que te subscribes te llegan. Es una herramienta sencilla de uso y muy operativa, la recomiendo. También a quien te suscriba le llegarán tus artículos. Buscad el icono de compartir RSS y agregarme si os intereso.


4º Y cuando buscas la información, no tiene porque ser un consumo esporádico. Puedes utilizar marcadores como "favoritos" del navegador de Internet que tengas, pero puedes ir más allá. Lo cierto es que existen herramientas como Diigo que se instalan como complemento en tu barra de navegación de Mozzila Firefox y te da la opición de guardar tus enlaces. Puedes subrayar y añadir etiquetas a los documentos que guardas de la web y claro; puedes estudiar directamente en la Web con subrayadores y postits virtuales de Diigo. Muy útil si preparas oposiciones, una carrera, una tesis, un máster. Particularmente con Diigo puedo seleccionar enlaces a vídeos de canciones, y a recursos específicos para trabajar con mi alumnado de educación especial en el aula de música.


5º Para seleccionar información que puedes poner a disposición de los demás y que puedes recibir de otras personas, existe Pinterest. Es una herramienta que nos ayuda a la curación social de contenidos: un proceso de selección de contenidos bajo el prisma de tu propio sentido crítico. Las máquinas quieren, pero no pueden emular la capacidad crítica de una persona a la hora de seleccionar contenidos relevantes y verdaderos. Con Pinterest puedes compartir y subscribir Tableros de pines en los que mediante imágenes, puedes realizar una selección de recursos y enlaces en la Web. Aunque la curación de contenidos también se hace con las anteriores herramientas, ya que comprende la búsqueda y selección de la información para la construcción del conocimiento propio y ajeno. Tengo proyectado utilizar tableros de Pinterest para elaborar unidades didácticas por niveles para que mis alumnos y alumnas puedan elegir algunas actividades a realizar con el ordenador.


 6º Si lo que quieres es crear (para ello serás el moderador o dinamizador) o participar (solicitando al moderador tu inscripción) en una comunidad práctica entre iguales (CoP) o de aprendizaje entre alumnos/as (CA) , tienes que ponerte en contacto con personas con las que compartes un interés de aprendizaje o pasión. En el caso de los docentes, estas comunidades de práctica con docentes de áreas afines o de aprendizaje para su alumnado, pueden alojarse en las típicas redes sociales ordinarias como facebook, google+, o herramientas de mensajería instantánea como slack. También se pueden alojar en redes sociales educativas como SocialWire, desarrollada por el grupo de investigación de Carlos López Ardao en la que te puedes dar de alta con una cuenta coorporativa de la Xunta de Galicia tipo usuario@edu.xunta.es Concretamente en el grupo de facebook musicaeeducacion podré contar con el apoyo de mis compañeros y compañeras músicos y educadores musicales. Los profesores y profesoras del CEE Saladino Cortizo pertenecemos a una comunidad virtual de educación especial dirigida a las personas con autismo que se llama ARASACC y sería dentro de las redes sociales, una red profesional de docentes de educación espeicial.


7º Una vez perteneces, al menos, a una comunidad virtual de práctica o aprendizaje; dispones de una serie de aplicaciones que te permitirán, no solo compartir recursos, sino la elaboración colaborativa de nuevos contenidos y recursos. Puedes contar con herramientas como: las Wikis y las Suites ofimáticas en la nube. Ejemplos de Wikis son: WikiSpaces, Wikia, Google Sites; y funcionan como la famosa Wikipedia. Ejemplos de“Suites ofimáticas” son Google Docs, Microsoft Office Online; que son la alternativa on line de las Suites ofimáticas locales de tu ordenador. Las Wikis son sitios webs relacionados editados por múltiples personas. Las Suites ofimáticas en la nube están formadas por procesador de textos, editor de hojas de cálculo y editor de presentaciones. Son la solución on line a todos nuestros problemas de pérdida de archivos que además los puedes compartir y recuperar. Muy recomendable. De hecho, los profesores y profesoras del CEE Saladino Cortizo, llevamos muchos años compartiendo en Google Docs materiales específicos para el trabajo con nuestro alumnado. Tenemos paneles de comunicación, pictogramas, lenguaje de signos, fichas de lectoescritura, matemáticas, calendarios, trabajo manipulativo respecto a las actividades básicas de la vida diaria como comer, vestirse y otras necesidades básicas.


Os animo si lo queréis a crear vuestro propio Ambiente Personal de Aprendizaje, o mejor dicho, a haceros conscientes de cual es vuestro PLE de partida, y mejorarlo por uno más completo como el que os muestro en este artículo. Si soy docentes de la Consellería de Educación y Ordenación Universitaria de Galicia, os recomiendo el curso G1501038 - Ambientes persoais de aprendizaxe e redes sociais na educación. No sólo aprenderéis a gestionar vuestro propio PLE, sino que conoceréis a profesores y profesoras de vuestro mismo ámbito con los que crear una basta red de contactos que os ayudarán y a los que ayudarás a aprender y a formaros durante toda la vida, lo que ya Comenius acuñó como aprendizaje para toda la vida.




luns, 25 de abril de 2016

PROPOSTA COEDUCATIVA DE UNIDADE DIDÁCTICA DE EDUCACIÓN MUSICAL

Co gallo das letras galegas, neste artigo do blogue quero facervos unha proposta resumida de unidade didáctica coeducativa para traballar a Semana das Letras Galegas nun centro de educación especial, pero que pode ser adaptada (incrementando o nivel dos contidos) para 3º, 4º, 5º e 6º curso de Primaria, e tamén traballar na ESO.

1. PROPOSTA COEDUCATIVA DE UNIDADE DIDÁCTICA DE EDUCACIÓN MUSICAL.
UNIDADE Nº 8. A MÚSICA PROPIA DA CULTURA GALEGA CO GALLO DAS LETRAS GALEGAS DENDE UNHA PERSPECTIVA DE XÉNERO FEMININISTA.
Por Andrés Santamaría Alonso. Mestre de música no CEE Saladino Cortizo.

2. ETAPA/CICLO EDUCATIVO Á QUE VAI DIRIXIDA; OU, NO SEU CASO, PERFIL DO ALUMNADO.
Inicio
Alumnado do 2º ciclo do CEE Saladino Cortizo (12 a 16 anos), concretamente con menor afectación intelectual dos grupos 2º “X” (3 varóns e 3 mulleres) e 2º “Y” (4 varóns e 3 mulleres), titorizados por unha especialista en Pedagoxía Terapéutica e que reciben dúas sesións de música á semana. Son adolescentes con intereses propios da súa idade coa disincronía dunha competencia curricular de primaria debido a que presentan necesidades educativas especias derivadas de discapacidade  cognitiva leve ou border-line, que escolarizados na E.S.O, reciben en música sendas Adaptacións Curriculares Significativas que teñen o referente no 1º, 2º ou 3º curso do Decreto 105/2014, de currículo de educación primaria de Galicia.

3.OBXECTIVO/S DA ACTIVIDADE/DINÁMICA
Obxectivo xeral. Coeducar dende a perspectiva feminista de xénero; a través da música galega: tradicional, de autora ou en lingua galega; para descubrir estereotipos, roles e mitos sexistas e salientando a galegas senlleiras.
Obxectivos específicos.
a) Reproducir coreografías sinxelas de muiñeiras asumindo indistintamente o rol propio ou alleo de xénero masculino ou feminino na danza.
b) Reproducir letras de cancións da tradición popular galega, poemas musicalizados de poetisas galegas e de cantantes galegas.
c) Reproducir ritmos sinxelos presentes nas cancións propias da cultura galega.
d) Entoar melodías de cancións tradicionais, poemas e cantantes de Galicia.
e) Concienciar sobre os roles e estereotipos sexistas presentes en cancións galegas.
f) Criticar mitos do amor romántico presentes en letras de cancións galegas.
g) Reproducir melodías de cancións galegas en instrumentos musicais diversos.
h) Identificar intérpretes femininas senlleiras de instrumentos tradicionais galegos.
i) Recoñecer o papel de mulleres senlleiras na nosa música de Galicia.

4.CONTIDOS 
Contidos en relación á educación na igualdade de mulleres e homes.
a) Estereotipos de xénero: Identificación de prexuizos e estereotipos de xénero presentes nas letras de cancións. Discusión sobre os estereotipos de xénero.
b) Corresponsabilidade e posta en valor do doméstico e coidado: A separación de tarefas en propias de homes e mulleres na letra do canto de berce “O meniño está no berce, quen lle vai a dar as papas (BIS). Túa nai estache na misa e teu pai estache coas vacas (BIS) Ai lalalalalalelo Ai lalalalalalalalala”.
c) O xogo e orientación profesional. Visibilización da ruptura dos roles profesionais de intérpretes de música galega coma no caso das mulleres gaiteiras.
d) Visibilización das mulleres no distintos ámbitos de coñecemento. A figura de Rosalía de Castro no Rexurdimento e no inicio da revolución feminista. Mulleres que destacan na música galega como cantantes ou gaiteiras.
e) Linguaxe e imaxes non sexistas. Exisencia de utilización de linguaxe non sexista na aula. Rexeitamento das imaxes sexistas.
f) Erradicación do sexismo na aula e espazos comúns. Respecto e igualdade no trato de mozas e mozos. A aula de música: espazo común para todas e todos.
g) Resolución pacífica de conflitos. A socialización nas actividades grupais de baile, canto e práctica instrumental. Uso do diálogo na resolución de conflitos.
h) O mito do amor romántico e as relacións de parella en igualdade. Discusión para desmontar mitos de amor romántico presentes en cancións galegas.
i) Os micromachismos e novos modelos de masculinidade. Asunción indistinta na muiñeira de roles de xénero asignados ao propio sexo e ao contrario.
j) Mitos e realidades arredor da violencia de xénero. Abordaxe da letra da canción “Túa nai e meiga, teu pai un mal home” para desmontar mitos arredor da violencia de xénero e detectar posibles situacións de violencia sufridas no fogar.
k) Traballo co distintos medios de comunicación audiovisuais. Emprego das TIC para achegar, ao alumnado, os contidos en vídeo, en Presentación ou cancións de pictogramas de ARASACC.

Breve resumo doutros contidos propios da educación musical.
Contidos conceptuais: conceptos, feitos e principios. Repertorio de baile tradicional galego: muiñeiras e valseiros. Repertorio de música galega de orixe popular, de autora ou autor. Poemas en lingua galega musicalizados. O folck-rock galego. O Hino do Celta de Vigo como manifestación musical en lingua galega.
Contidos procedimentais: técnicas e estratexias.
Realización de pasos básicos de baile galego en coreografías adatadas. Seguemento de musicogramas asociando cada frase musical a pasos de baile. Lectura de letras de cancións empregando estratexias de comunicación aumentativa: pictogramas, linguaxe de signos, musicogramas, presentacións e vídeos. Aplicación dos rudimentos da técnica vogal ao canto de cancións en lingua galega. Exploración de elementos rítimcos e melódicos con prosodia rítmica. Interpretación, con percusión e teclados, de fragmentos e/ou pezas galegas. Improvisación musical sobre instrumentos e sonoridades típicamente galegas.
Contidos actitudinais: actitudes, valores e normas.
Reflexión crítica sobre a primacía do xeito de baile masculino sobre o feminino. Desfrute da asunción de roles de xénero alleos como xogos de roles e dramatización. Discusión dos prexuizos e estereotipos sexistas que transmiten as cancións. Concienciación dos mitos do amor romántico presentes en letras de cancións. Valoración das aportacións da música tradicional galega á música actual: no folck-rock, en cancións de autora, en musicalizacións de poemas da literatura galega e nos instrumentos empregados no folk galego. Valoración da influencia da música tradicional no Hino do Celta de Vigo.

5.DESENVOLVEMENTO/DESCRICIÓN (describir a metodoloxía, é dicir, como se desenvolve a actividade/dinámica).
En cada sesión estableceranse tres momentos: un de baile, outro de canto e un último de interpretación instrumental.

Momento de baile galego: Tras o seguemento de musicogramas e a asociación de música-pasos de baile, realizarase a coreografía adaptada da Muiñeira de Chantada (ABCABCABC), Jota e muiñeira de Silvela e/ou Valseiro e Muiñeira doCaurel  (ABABCDCDCDCDCD). Aprenderase o xeito propio de levantar máis os brazos os homes que as mulleres, o agarre de parellas do home na cintura e muller no ombreiro, e guía un bailador. Logo propoñerase ao alumnado o xogo de facer parellas mixtas ou non, nas que as persoas poidan actuar como bailadores ou bailadoras independentemente do sexo, ata que todo o mundo baile como persoas do sexo contrario.

Momento de canto: Logo de breves exercicios de técnica vogal, aprenderánse unha ou dúas cancións en cada sesión, de maneira que todas se traballen ao longo da unidade didáctca. Empregarase a lectura de imaxes, a lingua de signos e a lectura como medios para acceder á memorización de parte ou a totalidade das letras, apoiada de presentacións con pictogramas ou vídeos de cancións en pictogramas.
Cada canción poderá dar lugar a un debate posterior. O canto de berce: “O meniño está no berce” dara pé a distucir a corresponsabilidade das tarefas domésticas. A canción basada no poema Adios Ríos adiós fontesen versión tradicional ou en versión folk-Rock do grupo Astarot de Cangas, axudará a visibilizar á figura literaria da senlleira Rosalía de Castro. Cancións populares como A Saia de Carolina ou de autora como Túa nai é meiga dasenlleira Uxía Domínguez, ou o Hino do Celta (o fútbol non é necesariamente cousa de homes), servirán para o debate encamiñado a desmontar estereotipos de xénero. Poemas musicalizados como Quen puidera namorala ou Lela en versión tradicional ou Folk-Rock servirán para desmontar estereotipos de xénero, e tratar o mito do amor romántico e as relacións de parella en igualdade, podendo facer contracancións en crave feminina. Túa nai é meiga, pode introducir o debate sobre mitos e realidades arredor da violencia de xénero.


Momento de interpretación: O alumnado interpretará sinxelas partituras en sonocores de fragmentos das cancións anteriores en teclados ou improvisará con instrumentos de percusión sobre a audición das pezas anteriores. Visibilizarase o papel de mulleres gateiras mediante o debate e visionado de vídeos das senlleiras: Susana Seivane, Magoia Bodega ou Cristina Pato.

6.MATERIAIS NECESARIOS para a súa realización.
A aula de música, as cancións en Pictogramas de ARASACC, vídeo e/ou Presentación; instrumentos de percusión similares aos datradición galega (bombo, caixa, pandeiros, pandeiretas), teclados en timbre de gaita, violín, frauta ou acordeón, ordenador de aula (preferentemente con pizarra dixital).

7.TEMPO ESTIMADO de realización.
Un total de 8 sesións nun mes, do 25 de abril a 22 de maio (dúas por semana). Aínda que o currículo de Primaria establece unha sóa hora de música á semana, o noso centro de educación especial pode, en virtude das adaptacións curriculares que se fai por cada alumno, modificar todos os elementos do currículo, o que permite que algún grupos reciban dúas sesións de música á semana.

8. RESULTADOS ESPERADOS.
Ademáis dos evidentes resultados musicoterapéuticos esperados: mellora da psicomotricidade global mediante o baile galego, a mellora da linguaxe mediante o canto, e a mellora da psicomotricidade fina na interpretación instrumental; coa aprendizaxe de muiñeiras, cancións e partituras de música galega; espérase acadar unha sensibilización  respecto á: valorar a Rosalía de Castro como fundadora do Rexurdimento e principal persoa que loitou polo noso idioma facendo achegas importantes á recuperación da nosa cultura, ao tempo que co seu celme foi precursora do feminismo en Galicia; identificar determinados aspectos sexistas no baile galego (diferenciación do baile por sexos onde o bailador un home manda), identificar estereotipos de xénero nas letras das cancións galegas tradicionais ou de autora, para (dende o respecto polo tradicional presente na cultura galega), desmitificar o amor romántico e salientar ás mulleres cantantes e gaiteiras.

9. CONCLUSIÓN.
En resumo, con esta tarefa pretendo describir resumidamente as modificacións que dende unha perspectiva coeducativa, realizarei á unidade 8 da miña programación.